روانشناسی (چگونه بهجای عصبانیت خوش اخلاق باشیم)

چگونه بجای عصبانیت خوش اخلاق باشیم؟

چگونه اخلاقم را در خانه درست کنم؟
یکي از ويژگي هاي نوجوانان و جوانان به خصوص دختران، متفاوت بودن شخصيت، اخلاق و رفتارشان در خانواده و بيرون از آن است. برخي در جمع خانوادگي از آرامش روحي و رواني خاصي برخوردارند. اعصاب راحت و چهر ه اي خندان و با نشاط دارند، ولي در بيرون از منزل، اضطراب و ترس و افسردگي و احساس تنهايي دارند و براي برقراري ارتباط و دوستي با ديگران از توان و انرژي کمي برخوردارند.
گروهي به عکس در معاشرت و ارتباط با ديگران و برقراري رابطه دوستي، قدرت و مهارت مطلوبي دارند؛ حرف هاي زيادي براي گفتن و خنديدن دارند، ولي از لحظه اي که وارد خانه مي شوند، همه حرف ها و بذله گويي ها تمام مي شود و ته مي کشد.
شما از دسته دوم هستيد. اين حالت تقريباً از حدود 14 سالگي (و گاهي کمتر) شروع شده و تا حدود 20 سالگي ادامه پيدا مي کند، يعني آنگاه که فوران هيجانات، احساسات و عواطف متعادل شد و خِرَدگرايي بر عواطف غلبه پيدا کرد،  به تدريج وضع متفاوت از گذشته مي شود. بنابر اين لازم است نوجوان با کنترل عصبانيت و تندي مزاج و کنترل احساسات و هيجانات، دوران گذار را پشت سر گذاشته تا در سنين بالاتر به طور طبيعي وضعيت به شکل عادي برگردد. مراقب باشد که رفتار به گونه اي نباشد در آينده پس از رسيدن به مرحله عقلانيت، نتواند به هيچ شکلي ترميم نمايد، يعني پل هاي پشت سر را خراب نکند.
نکته مهم و هشدار دهنده اين است که اگر نوجوان يا اطرافيان در صدد کاهش عصبانيت و تندخويي آنان نباشد، ممکن است به عقده هاي رواني تبديل شود و شخص را به کين توزي و انتقام گيري و ارتکاب اعمال نادرست وادار نمايد.
عصبانيت و تند مزاجي دوگونه است:
يک نوع آن ريشه در ژنتيک دارد و تا حدودي ارثي است؛ نوع ديگر اکتسابي است و زاييده بينش ها و نگرش ها، توقعات، شخصيت فردي، محيط کار و خانواده است. عوامل تحريک آن گاهي طبيعي مثل تغيير هوا، گرسنگي، کار و تلاش زياد، و خستگي و تحليل رفتن نيروي بدن، کم خوني، به خصوص ايّام عادت ماهانه در دختران مي باشد.
گاهي چيزهايي است که جوان يا نوجوان از آن محروم مي شود و بين او و آرزوهايش فاصله مي افتد و باعث ناراحتي دروني، خودخوري يا پرخاشگري مي شود، مثلاً مي خواهد بخوابد، ديگران مانع مي شوند، يا کاري مي خواهد انجام دهد، ولي از انجام آن ناتوان است، يا مورد ايراد و اشکال ديگران قرار مي گيرد و به زحماتش در خانه توجه نمي کنند. گاهي تفکر رؤيايي و تخيلات، يا توقعات او از خانواده به صورت ناخودآگاه زمينه گوشه گيري و سکوت را فراهم مي آورد.
گاهي اختلاف سن و طرز تفکر اعضاي خانواده در مسايل مختلف و وجود حريم ويژه بين فرزندان و اعضاي خانواده و احساس نداشتن آزادي عمل و شوخي و بذله گويي، موجب چنين حالت و وضعيتي مي شود.
با توجه به مطالب ياد شده، چه راهي را بايد در پيش گرفت تا تند مزاجي و عصبانيت به تدريج ـ نه فوراً ـ جاي خود را به خوش اخلاقي و سرور بدهد؟
شکي نيست که قدرت اراده و عزم، و هنر زندگي و نيکو زيستن را بايد نخست در برقراري رابطه صميمي با اعضاي خانواده جستجو کرد. براي رسيدن به اين هدف امور زير را رعايت کنيد:
1ـ براي هر روز حرف هايي براي گفتن در خانواده تهيه کنيد. اين حرف ها مي تواند جُک و شوخي يا از خبرهاي جالب روزنامه ها، مجلات، صدا و سيما، يا از اقوام و خويشان باشد. براي اين کار دفترچه يادداشتي هميشه همراه شما باشد.
2ـ توقعات خود را از اطرافيان کاهش دهيد و سعي کنيد به ديگران به خصوص خانواده کمک دهيد، تا کمک بگيريد.
3ـ اعضاي خانواده را دلسوز و يار و ياور ايام خوشي ها و ناخوشي هاي خود بدانيد. از بدبيني نسبت به ديگران به شدت بپرهيزيد.
4ـ هر وقت گرسنه شديد، چيزي بخوريد. هيچ وقت با حالت گرسنگي يا تشنگي وارد خانه نشويد، ولي سعي کنيد تا جاي که ممکن است نهار و شام و صبحانه را در جمع اعضاي خانواده بخوريد و کنار هم بنشينيد تا صميميت بيشتر گردد.
5ـ فعاليت هاي فکري يا بدني شما متناسب با ميزان توان تان باشد. کار بيش از حد توان بر اعصاب و روان تأثير منفي مي گذارد.
6ـ اگر در ايام عادت ماهانه، عصبانيت شما زيادتر است، بدانيد که کم خوني داريد، حتماً به پزشک مراجعه کنيد و از قرص هاي آهن ساز و غذاهاي مانند عدسي و اسفناج استفاده کنيد.
7ـ در شيوه رفتار خود با خانواده تغييرات محسوسي ايجاد کنيد تا نگاه و ذهنيت اطرافيان نسبت به شما تغيير يابد، مثلاً با سلام و خنده و چهره اي شاد و گاهي هم با هديه وارد خانه شويد. بررسي کنيد چه کارهايي و چه نوع اخلاق و رفتاري مورد پسند اعضاي خانواده ات همان کار را انجام دهيد.
8ـ خود را از صحنه مشاجره دور کنيد و از ابراز نظر خود جز در موارد ضرور پرهيز کنيد.
9ـ با مطالعه برخي کتاب هاي روان شناسي جوان و نوجوان و آيين معاشرت و برقراري ارتباط با ديگران، بينش و نگرش فردي و اجتماعي خويش را تغيير دهيد.